ҚАТУ-дың жобалары ғылымды коммерцияландыруға кеңінен мүмкіндіктер беріп отыр
Жаңалықтар
С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ-дың баспасөз орталығы А.Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығына пресс-тур ұйымдастырды. Пресс-турға қатысушылар ғылым мен өндірістің үйлесімділігіне көз жеткізді. Сонымен қатар көктемгі дала жұмыстарының нәтижелерімен танысты. Журналистер егін алқаптары мен онда жұмыс істейтін техникалармен кеңінен танысып шықты. Қонақтар АШҒӨО- станциясында сүр танаптарды өңдеу бойынша жұмыстарды тамашалады. Сонымен бірге көпжылдық шөптердің асыл тұқымды питомнигтер мен шырша өсіру питомнигінде болды. Бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдерін ғылыми орталықтың аумағында жүзеге асырылып жатқан бал өндірісі және бройлер тауықтарын өсіру бойынша ғылыми жобалар ерекше қызықтырды.
Бүгіннен бастап біз өткен пресс-тур туралы материалдар рет ретімен жариялай бастаймыз. Сіздің назарыңызға бүгін алғашқы жобалардың бірі - бал өндіру мен омарта шаруашылығы туралы ақпаратты ұсынамыз.
ҚАТУ-дың түлегі, магистр Сұлтан Сауров Бараев атындағы АШҒӨО аумағында бал өндіру жобасын жүзеге асыруда. Оның мөлшерін ұлғайту үшін АШҒӨО аумағынан ауыспалы егістеріне әртүрлі мелиферлі өсімдіктер мен бұталы гүл дақылдарын орналастыру жоспарлануда. Нәтижесінде республиканың солтүстік аймақтарына бейімделген бал конвейері жүзеге асады деп жоспарлануда.
... Араның шағуы қауіпінен сақтану мақсатында біз арнайы киім киіп Сұлтанмен тікелей омарталар алқабында тілдестік. Сұлтанның әкесі шамамен 30 жыл бойы Шығыс Қазақстан облысында ара бағумен айналысып келеді.
-Менің есімде қалғаны, әкем әрдайым омарташылықпен айналысатын. Әр демалыста оған үнемі көмектесіп, омартаны баптау ісін үйреніп жүрдім, - дейді Сұлтан.
Мектептті бітіргеннен кейін ол елордаға келіп, С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ-дың техникалық факультетіне оқуға түсті.
-Мен студент кезімде Қайрат Қапарұлы Айтуғановтың бізге оқыған кәсіпкерлік туралы дәрістерін үлкен қызығушылықпен тыңдадым. Біздің әрқайсымыз бизнес жүргізу үшін қажетті дүне алдық десек артық айтқандық болмас. Менің мамандығым омарташылықтан алыс болғанымен, Қ.Айтуғановтың ұсынысы бойынша мен әдеттегі кәсібімді жүргізуге бел будым, - дейді С.Сауров.
2019 жылы ол бакалавр дәрежесін үздік бітірді, магистратураға түсті. Дипломдық жұмыстың тақырыбы «Ара шаруашылығындағы түсіру және тиеу жұмыстарын жетілдіру» болды. Күні кеше ғана Сұлтан Сауров өзінің ғылыми дәрежесін сәтті қорғап, техника ғылымдарының магистрі дәрежесіне қол жеткізді.
Студенттер арасында ара өсіруді кеңінен насихаттау идеясымен толықтай қаныққан Сұлтан жас ғалымдар Бексұлтан Арын және Бақытжан Аққайырмен бірге зерттеу және өндірістік омарта құру бойынша ҚАТУ-дың ғылыми жобасының қатысушысы болды.
Бақытымызға орай, ветеринария және мал шаруашылығы технологиясы факультетінің мал шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өңдеу технологиясы кафедрасында «Ара шаруашылығы» пәні болды. Енді онда оқитын студенттер мен магистранттар алған білімдерін шынайы тәжірибеде қолдана алатын болады.
Сонымен қатар, С.Сауровтың айтуынша, АШҒӨО-дің ҚАТУ құрылымына қосылуы ғылыми орталықтың егістік жерлерін омарта өсіруге пайдалануға мүмкіндік берді. Университеттің қолдауымен қажетті құрал-жабдықтар сатып алынды.
Ең қолайлы жерде, бал өсімдіктерінің жанында, бүгінде 30 аралар колониялы ұялар орналасқан. 18 мамырда аралар көлік жәшіктерінен ағаш ұяларға ауыстырылды. Бұл кезде терек пен өзге де негізделген биологиялық өнімдермен қоректендіру басталды.
Биоқоспа өндірісі жобасының авторы, ветеринария ғылымдарының кандидаты, доцент Юрий Балжидің бізге айтқанындай, оның өнертабысы аралардың әртүрлі ауруларға қарсы иммунитетін арттыруға бағытталған.
-Ара шаруашылығында аралар ауруларымен байланысты көптеген проблемалар кездеседі, олардың негізгілері паразиттік аурулар (варроатоз, акарапидоз, нозематоз және т.б.). Олардың алдын алу мен емдеу үшін омарташылар химиялық препараттарды қолданады. Олардың белсенді заты пестицидтер (инсектицидтер) - флювавинаттар. Сонымен қатар, антибиотикалық заттар емдеу үшін қолданылады. Осындай емдеу жұмыстарының нәтижесінде бал және басқа ара шаруашылығы өнімдерінде тұтынушы денсаулығына кері әсер ететін бөгде химиялық заттар жинақталады. Сондықтан кейбір ірі бал өндірушілер өз өнімдерін экспортқа шығаруға мүмкіндігі жоқ. Себебі балдың құрамында әртүрлі ластаушы заттар болғандықтан сәйкесінше қауіпсіздік бақылауынан өтпей қалады, деп түсіндіреді Ю.Балджи.
С.Сейфуллин Атындағы ҚАТУ-дың ветеринариялық санитария кафедрасының қызметкерлері диеталық қоспалар мен шөп ингредиенттерінен дайындалған препараттардың формулаларын жасап шықты. Олармен аралар күнделікті табиғи ортада байланысқа түседі. Бұл дәрілер (фитобиотиктер) микробқа қарсы, вирусқа қарсы, саңырауқұлаққа, паразиттік зиянкестерге қарсы қасиеттерге ие. Ал олар негізінен иммуномодуляторлар болып табылады. Ара оларды табиғи түзілім деп қабылдайды.
Биологиялық өнімнің сынақтары Алматы, Түркістан, Шығыс Қазақстан облыстарында жүргізілді. Қазір олар Ақмола және Қарағанды облыстарында өткізіледі. Қазірдің өзінде араларға арналған тағамдық қоспаларды қолданудың тиімділігін растайтын оң пікірлер мен тәжірибелік нәтижелер бар. Ара өсірушілер ара қыстауынан, варроа кенелерінің төгілуінен, ұшу белсенділігінен, колонияның беріктігінің 1,2-1,4 есеге дейін азайғандығын көрсеткен.
- Университеттің омарта базасында биологиялық өнімнің 2 формуласын зерттеу тәжірибесі жинақталды. Маусым барысында варроатоздың алдын алу үшін биопсия жолағы түріндегі дәрілерді де қолданамыз, - дейді жоба авторы.
Осындай жағдайаттарда ҚАТУ-дың екі түлегі ғылыми бағыттары үшін ғана емес, сонымен қатар қоғамға пайдалы жобаларды жүзеге асырып жұмыс істейді. «Бараевский» деген атқа ие болған омартада жиналған бал ҚАТУ-дың барлық мүдделі қызметкерлері мен студенттеріне қол жетімді бағада сатылатын болады. Балдың сапасын ҚАТУ-дың сертификатталған зертханасында анықтау жоспарланған.
Айта кететін тағы бір жағдай, әзірленген әдістер мен дәлелдемелерге Қазақстан Республикасының арнайы патентін алу мақсатында өтінім берілген. Ал басқа қорғау құжаттарына өтінімдер эксперименттер нәтижелері бойынша дайындалады, автордың пікірінше, аталмыш әзірлеме алдағы уақытта коммерциялануы мүмкін.
Бүгіннен бастап біз өткен пресс-тур туралы материалдар рет ретімен жариялай бастаймыз. Сіздің назарыңызға бүгін алғашқы жобалардың бірі - бал өндіру мен омарта шаруашылығы туралы ақпаратты ұсынамыз.
ҚАТУ-дың түлегі, магистр Сұлтан Сауров Бараев атындағы АШҒӨО аумағында бал өндіру жобасын жүзеге асыруда. Оның мөлшерін ұлғайту үшін АШҒӨО аумағынан ауыспалы егістеріне әртүрлі мелиферлі өсімдіктер мен бұталы гүл дақылдарын орналастыру жоспарлануда. Нәтижесінде республиканың солтүстік аймақтарына бейімделген бал конвейері жүзеге асады деп жоспарлануда.
... Араның шағуы қауіпінен сақтану мақсатында біз арнайы киім киіп Сұлтанмен тікелей омарталар алқабында тілдестік. Сұлтанның әкесі шамамен 30 жыл бойы Шығыс Қазақстан облысында ара бағумен айналысып келеді.
-Менің есімде қалғаны, әкем әрдайым омарташылықпен айналысатын. Әр демалыста оған үнемі көмектесіп, омартаны баптау ісін үйреніп жүрдім, - дейді Сұлтан.
Мектептті бітіргеннен кейін ол елордаға келіп, С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ-дың техникалық факультетіне оқуға түсті.
-Мен студент кезімде Қайрат Қапарұлы Айтуғановтың бізге оқыған кәсіпкерлік туралы дәрістерін үлкен қызығушылықпен тыңдадым. Біздің әрқайсымыз бизнес жүргізу үшін қажетті дүне алдық десек артық айтқандық болмас. Менің мамандығым омарташылықтан алыс болғанымен, Қ.Айтуғановтың ұсынысы бойынша мен әдеттегі кәсібімді жүргізуге бел будым, - дейді С.Сауров.
2019 жылы ол бакалавр дәрежесін үздік бітірді, магистратураға түсті. Дипломдық жұмыстың тақырыбы «Ара шаруашылығындағы түсіру және тиеу жұмыстарын жетілдіру» болды. Күні кеше ғана Сұлтан Сауров өзінің ғылыми дәрежесін сәтті қорғап, техника ғылымдарының магистрі дәрежесіне қол жеткізді.
Студенттер арасында ара өсіруді кеңінен насихаттау идеясымен толықтай қаныққан Сұлтан жас ғалымдар Бексұлтан Арын және Бақытжан Аққайырмен бірге зерттеу және өндірістік омарта құру бойынша ҚАТУ-дың ғылыми жобасының қатысушысы болды.
Бақытымызға орай, ветеринария және мал шаруашылығы технологиясы факультетінің мал шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өңдеу технологиясы кафедрасында «Ара шаруашылығы» пәні болды. Енді онда оқитын студенттер мен магистранттар алған білімдерін шынайы тәжірибеде қолдана алатын болады.
Сонымен қатар, С.Сауровтың айтуынша, АШҒӨО-дің ҚАТУ құрылымына қосылуы ғылыми орталықтың егістік жерлерін омарта өсіруге пайдалануға мүмкіндік берді. Университеттің қолдауымен қажетті құрал-жабдықтар сатып алынды.
Ең қолайлы жерде, бал өсімдіктерінің жанында, бүгінде 30 аралар колониялы ұялар орналасқан. 18 мамырда аралар көлік жәшіктерінен ағаш ұяларға ауыстырылды. Бұл кезде терек пен өзге де негізделген биологиялық өнімдермен қоректендіру басталды.
Биоқоспа өндірісі жобасының авторы, ветеринария ғылымдарының кандидаты, доцент Юрий Балжидің бізге айтқанындай, оның өнертабысы аралардың әртүрлі ауруларға қарсы иммунитетін арттыруға бағытталған.
-Ара шаруашылығында аралар ауруларымен байланысты көптеген проблемалар кездеседі, олардың негізгілері паразиттік аурулар (варроатоз, акарапидоз, нозематоз және т.б.). Олардың алдын алу мен емдеу үшін омарташылар химиялық препараттарды қолданады. Олардың белсенді заты пестицидтер (инсектицидтер) - флювавинаттар. Сонымен қатар, антибиотикалық заттар емдеу үшін қолданылады. Осындай емдеу жұмыстарының нәтижесінде бал және басқа ара шаруашылығы өнімдерінде тұтынушы денсаулығына кері әсер ететін бөгде химиялық заттар жинақталады. Сондықтан кейбір ірі бал өндірушілер өз өнімдерін экспортқа шығаруға мүмкіндігі жоқ. Себебі балдың құрамында әртүрлі ластаушы заттар болғандықтан сәйкесінше қауіпсіздік бақылауынан өтпей қалады, деп түсіндіреді Ю.Балджи.
С.Сейфуллин Атындағы ҚАТУ-дың ветеринариялық санитария кафедрасының қызметкерлері диеталық қоспалар мен шөп ингредиенттерінен дайындалған препараттардың формулаларын жасап шықты. Олармен аралар күнделікті табиғи ортада байланысқа түседі. Бұл дәрілер (фитобиотиктер) микробқа қарсы, вирусқа қарсы, саңырауқұлаққа, паразиттік зиянкестерге қарсы қасиеттерге ие. Ал олар негізінен иммуномодуляторлар болып табылады. Ара оларды табиғи түзілім деп қабылдайды.
Биологиялық өнімнің сынақтары Алматы, Түркістан, Шығыс Қазақстан облыстарында жүргізілді. Қазір олар Ақмола және Қарағанды облыстарында өткізіледі. Қазірдің өзінде араларға арналған тағамдық қоспаларды қолданудың тиімділігін растайтын оң пікірлер мен тәжірибелік нәтижелер бар. Ара өсірушілер ара қыстауынан, варроа кенелерінің төгілуінен, ұшу белсенділігінен, колонияның беріктігінің 1,2-1,4 есеге дейін азайғандығын көрсеткен.
- Университеттің омарта базасында биологиялық өнімнің 2 формуласын зерттеу тәжірибесі жинақталды. Маусым барысында варроатоздың алдын алу үшін биопсия жолағы түріндегі дәрілерді де қолданамыз, - дейді жоба авторы.
Осындай жағдайаттарда ҚАТУ-дың екі түлегі ғылыми бағыттары үшін ғана емес, сонымен қатар қоғамға пайдалы жобаларды жүзеге асырып жұмыс істейді. «Бараевский» деген атқа ие болған омартада жиналған бал ҚАТУ-дың барлық мүдделі қызметкерлері мен студенттеріне қол жетімді бағада сатылатын болады. Балдың сапасын ҚАТУ-дың сертификатталған зертханасында анықтау жоспарланған.
Айта кететін тағы бір жағдай, әзірленген әдістер мен дәлелдемелерге Қазақстан Республикасының арнайы патентін алу мақсатында өтінім берілген. Ал басқа қорғау құжаттарына өтінімдер эксперименттер нәтижелері бойынша дайындалады, автордың пікірінше, аталмыш әзірлеме алдағы уақытта коммерциялануы мүмкін.
Дереккөз: http://kazatu.edu.kz/kk/news/KATU-din-jobalari-gilimdi-kommerciyalandiruga-kenenen-mumkendekter-berep-otir-9706.html
733 -рет қаралды
