Даму тархиы
Орталық туралы
1956 жылы 14 ақпанда Шортанды ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясының базасында КСРО Министрлер Кеңесі мен КОКП Орталық Комитетінің №253 қаулысымен Ақмола қаласынан 60 шақырым жерде орналасқан Қазақ астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты құрылды. Институт сол кезде Қазақ КСР Ауыл шаруашылығы министрлігінің жүйесінде, содан кейін Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының құрамында аймақтық ғылыми-зерттеу мекемесінің рөлін атқарды.
1967 жылы өндіріске топырақты өңдеудің озық әдістерін енгізгені және дәнді дақылдардың жоғары өнімді сұрыптарын шығарғаны үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығымен БАШҒЗИ Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды.
1972 жылы ауыл шаруашылық ғылымының тарихында алғаш рет директоры Александр Бараев басшылығымен институт ғалымдарының тобы жоғары мемлекеттік наградаға – Лениндік сыйлыққа ие болды, сонда бүкіл әлем астық шаруашылығының қазақстандық флагманы – БАШҒЗИ туралы білді.
1985 жылы институтты бейбітшілік және рухани келісім Президенттік сыйлығының лауреаты, академик Мехлис Қасымұлы Сүлейменов басқарды. Осы кезеңде институт ұжымы жаздық бидайды өсірудің қарқынды технологиясының ғылыми негіздерін әзірлеп, Солтүстік Қазақстанның құрғақ аймағында егіншілік жүйесін дамытудың жаңа тұжырымдамасын ұсынды.
1988 жылы институт ғалымдарының тобына эрозияға қарсы машиналар кешенін әзірлегені және енгізгені үшін КСРО Мемлекеттік сыйлығы берілді.
2000 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің минималды және нөлдік технологиясын зерттеу бойынша зерттеулер жүргізіле бастады.
2007 жылы институт «ҚазАгроИнновация» АҚ «А.И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС болып қайта құрылды. Бұл Солтүстік және Орталық Қазақстанның 11 ғылыми-зерттеу кәсіпорындарының, тәжірибелік станцияларының және жоғары оқу орындарының ғылыми-зерттеу жұмыстарын үйлестіруді жүзеге асырған орталықтың дамуының жаңа кезеңі болды.
2020 жылдан бастап «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» КеАҚ құрамында А.И. Бараев атындағы АШҒЗИ өзінің миссиясына сүйене отырып, кем дегенде жаһандық міндеттерді орындайды: өсімдік шаруашылығын әртараптандыру, ауыл шаруашылық дақылдарының жоғары сапалы және бәсекеге қабілетті сорттарын құру, инновациялық ресурстарды үнемдейтін агротехнологияларды әзірлеу және енгізу және ғылыми-білім беру қызметтерін ұсыну арқылы Солтүстік және Орталық Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенінің экономикасын жедел ғылыми-технологиялық дамытуды қамтамасыз ету.
Жұмыс кезеңінде Орталық ғалымдары 200-ден астам сорт шығарып, мемлекеттік сорттық сынауға берді, селекциялық жетістіктерге 99 патент, 12 инновациялық, пайдалы модельге 10, өнертабысқа 6 патент алды.
Бүгінгі таңда, артқа көз тастасақ, осы уақыт ішінде институтта өзінің ғылыми мектебі қалыптасып, ұрпақтар сабақтастығы қалыптасты деп сеніммен айтуға болады. Көптеген ғылыми қызметкерлер, институт тумалары кезінде ТМД елдерінің жетекші ғылыми-зерттеу ұйымдарын басқарып, табысты жұмыс істеді. Бірақ бұл ретте, өздерін А.И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығының құрылуына арнаған барлық ғалымдардың, зерттеушілершілер мен қызметкерлердің орасан зор үлесін бағалап шығу қиын. Осы жерден үш академик, Лениндік сыйлықтың үш лауреаты, екі Социалистік Еңбек Ері, Мемлекеттік сыйлықтың екі лауреаты, жүзден астам кандидат пен он бес ғылым докторы, президенттік бейбітшілік пен келісім сыйлығының бірінші лауреатының шығуы қуатты ғылыми әлеуеттің дәлелі болып табылады. Көрнекті ғалымдар елдің ауыл шаруашылық ғылымы тарихындағы жарқын беттерді жазды. Олар тек зерттеп қана қоймай, Қазақстанда да, одан тыс жерлерде де танымал болған жаңалықтар ашты. Олар-академиктер мен ғалымдар Александр Бараев, Валентин Кузьмин, Александра Зайцева, Эрвин Госсен, Мехлис Сүлейменов, Владимир Мовчан, Валерий Кирюшин, Павел Колмаков, Александр Буряков, Ақылбек Күрішбаев, Жексенбай Қасқарбаев және орталықтың көптеген басшылары мен қызметкерлері. Олардың тәжірибесі, ғылыми жетістіктері зерттеушілерінің жаңа буынының жұмысында сенімді негіз болып табылады. Олардың әрқайсысының есімдері тәуелсіз Қазақстанның аграрлық ғылымының тарихына алтын әріптермен жазылуы кездейсоқ емес.
1961 жылы елдің азық-түлік қауіпсіздігінің ауқымы мен маңыздылығын ескере отырып, институтқа Бүкілодақтық астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты (БАШҒЗИ) мәртебесі берілді, бұл институттың қызмет аясын едәуір кеңейтіп, миллиондаған гектар жердің құнарлылығын сақтау жауапкершілігін арттырды.
1967 жылы өндіріске топырақты өңдеудің озық әдістерін енгізгені және дәнді дақылдардың жоғары өнімді сұрыптарын шығарғаны үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығымен БАШҒЗИ Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды.
1972 жылы ауыл шаруашылық ғылымының тарихында алғаш рет директоры Александр Бараев басшылығымен институт ғалымдарының тобы жоғары мемлекеттік наградаға – Лениндік сыйлыққа ие болды, сонда бүкіл әлем астық шаруашылығының қазақстандық флагманы – БАШҒЗИ туралы білді.
1985 жылы институтты бейбітшілік және рухани келісім Президенттік сыйлығының лауреаты, академик Мехлис Қасымұлы Сүлейменов басқарды. Осы кезеңде институт ұжымы жаздық бидайды өсірудің қарқынды технологиясының ғылыми негіздерін әзірлеп, Солтүстік Қазақстанның құрғақ аймағында егіншілік жүйесін дамытудың жаңа тұжырымдамасын ұсынды.
1988 жылы институт ғалымдарының тобына эрозияға қарсы машиналар кешенін әзірлегені және енгізгені үшін КСРО Мемлекеттік сыйлығы берілді.
2000 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің минималды және нөлдік технологиясын зерттеу бойынша зерттеулер жүргізіле бастады.
2007 жылы институт «ҚазАгроИнновация» АҚ «А.И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС болып қайта құрылды. Бұл Солтүстік және Орталық Қазақстанның 11 ғылыми-зерттеу кәсіпорындарының, тәжірибелік станцияларының және жоғары оқу орындарының ғылыми-зерттеу жұмыстарын үйлестіруді жүзеге асырған орталықтың дамуының жаңа кезеңі болды.
2020 жылдан бастап «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» КеАҚ құрамында А.И. Бараев атындағы АШҒЗИ өзінің миссиясына сүйене отырып, кем дегенде жаһандық міндеттерді орындайды: өсімдік шаруашылығын әртараптандыру, ауыл шаруашылық дақылдарының жоғары сапалы және бәсекеге қабілетті сорттарын құру, инновациялық ресурстарды үнемдейтін агротехнологияларды әзірлеу және енгізу және ғылыми-білім беру қызметтерін ұсыну арқылы Солтүстік және Орталық Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенінің экономикасын жедел ғылыми-технологиялық дамытуды қамтамасыз ету.
Жұмыс кезеңінде Орталық ғалымдары 200-ден астам сорт шығарып, мемлекеттік сорттық сынауға берді, селекциялық жетістіктерге 99 патент, 12 инновациялық, пайдалы модельге 10, өнертабысқа 6 патент алды.
Бүгінгі таңда, артқа көз тастасақ, осы уақыт ішінде институтта өзінің ғылыми мектебі қалыптасып, ұрпақтар сабақтастығы қалыптасты деп сеніммен айтуға болады. Көптеген ғылыми қызметкерлер, институт тумалары кезінде ТМД елдерінің жетекші ғылыми-зерттеу ұйымдарын басқарып, табысты жұмыс істеді. Бірақ бұл ретте, өздерін А.И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығының құрылуына арнаған барлық ғалымдардың, зерттеушілершілер мен қызметкерлердің орасан зор үлесін бағалап шығу қиын. Осы жерден үш академик, Лениндік сыйлықтың үш лауреаты, екі Социалистік Еңбек Ері, Мемлекеттік сыйлықтың екі лауреаты, жүзден астам кандидат пен он бес ғылым докторы, президенттік бейбітшілік пен келісім сыйлығының бірінші лауреатының шығуы қуатты ғылыми әлеуеттің дәлелі болып табылады. Көрнекті ғалымдар елдің ауыл шаруашылық ғылымы тарихындағы жарқын беттерді жазды. Олар тек зерттеп қана қоймай, Қазақстанда да, одан тыс жерлерде де танымал болған жаңалықтар ашты. Олар-академиктер мен ғалымдар Александр Бараев, Валентин Кузьмин, Александра Зайцева, Эрвин Госсен, Мехлис Сүлейменов, Владимир Мовчан, Валерий Кирюшин, Павел Колмаков, Александр Буряков, Ақылбек Күрішбаев, Жексенбай Қасқарбаев және орталықтың көптеген басшылары мен қызметкерлері. Олардың тәжірибесі, ғылыми жетістіктері зерттеушілерінің жаңа буынының жұмысында сенімді негіз болып табылады. Олардың әрқайсысының есімдері тәуелсіз Қазақстанның аграрлық ғылымының тарихына алтын әріптермен жазылуы кездейсоқ емес.
5 339 -рет қаралды
