Ғылым мен тәжірибенің тығыз симбиозы

Ғылыми әлемдегі ақиқат ретінде инновациялық жүйені тиімді дамыту үшін ғылыми-зерттеу қызметін күшейту қажет. Осыған байланысты республикада инновациялық жүйені қалыптастыруда жоғары оқу орындарына маңызды рөл, өйткені олардың негізгі міндеті студенттерді, магистранттарды, докторанттарды оқыту және ғылыми зерттеулер жүргізу болып табылады.Алайда, экономиканың аграрлық секторы үшін мамандар даярлауды жүзеге асыратын жоғары оқу орындарының көпшілігінде зерттеу қызметінің төмен деңгейі, толыққанды танаптық эксперименттер жүргізу үшін технологиялық платформалардың, өндірістік алаңдардың (тәжірибелік жер учаскелерінің) жетіспеушілігі байқалады.

Қазіргі уақытта көптеген университеттер ғылыми ұйымдармен байланысты емес, профессорлық-оқытушылық құрам ғылыми зерттеулерге үлкен қызығушылық танытпайды, бұл оқыту мен ғылыми зерттеулер процестерінің негізсіз бөлінуіне байланысты қабілетті талантты студенттер, магистранттар, докторанттар мен зерттеушілердің, тәжірибесі мол шығармашылықпен байланыстарының үзілуіне әкелді.

Жетекші әлемдік зерттеу университеттерінің тәжірибесі көрсеткендей, көптеген танымал инновациялық компаниялардың пайда болуы олардың негізін қалаушылардың студенттік жылдардан бастап ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысып, ерекше идеялар ойлап табуымен байланысты. Университеттердің қабырғасында зерттеу атмосферасы мен коммерциялық мәдениетке енбестен, осы компаниялардың негізін қалаушылар өздері қол жеткізген нәрсені жасай алмады.Ғылыми-зерттеу университеттері білім алушылардың білімімен, дағдыларымен және даярлығын қамтамасыз ететін білім беру мекемелері, сондай-ақ негізгі міндеті, әсіресе технологиялық салаларда зерттеулер жүргізу болып табылатын ғылыми полигонның бір түрі болып табылады.Білім беру барысында өзара байланысты екі процесс үлкен рөл атқарады: іргелі теориялық білімді беру және оларды іс жүзінде сынау. Зерттеу университеттерінің білім беру бағдарламаларын әзірлеу кезінде екеуі де басым мәнге ие, яғни зерттеу университеті – оқу және ғылыми-зерттеу институттарының симбиозы.

Бүгінгі таңдағы жарқын мысалдардың бірі А.И. Бараев атындағы астық шаруашылығы өндірістік орталығының С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетімен үйлесімді жұмысы болып табылады, бұл құрамға екі жыл бұрын орман шаруашылығы ҒЗИ мен Солтүстік Қазақстан тәжірибе станциясы қосылған болатын. Қазіргі уақытта бірлескен қызметтің нәтижесі университеттің жетекші ғалымдары мен ғылыми-зерттеу институттарын тарта отырып, 8 интеграцияланған ғылыми-техникалық бағдарламаны іске асыру болып табылады.

Бүгінде университетпен тығыз қарым-қатынаста бола отырып, А.и. Бараев атындағы АШҒӨО ұжымы басқа еншілес ұйымдармен бірлесе отырып, біріктірілген ғылыми-білім беру орталығы болып табылады, жалпы ғылыми бағыт бойынша ғылыми зерттеулер жүргізуді және экономиканың аграрлық секторы үшін кадрлар даярлауды жүзеге асырады.Осы екі жыл ішінде С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетімен бірлесіп "Агрономия", "Топырақтану және агрохимия", "Өсімдіктерді қорғау және карантин", "Селекция және тұқым шаруашылығы" білім беру бағдарламалары бойынша 50-ден астам магистрант, 10 докторант және 120 студент ғылыми тағылымдамадан, ғылыми-зерттеу және кәсіби тәжірибеден өтті, ал жас оқытушылар - зертханалар мен өндірістік стационарларда өндірістік машықтанудан өтті.Олар танаптық эксперименттерін өңдеудің, салудың және жүргізудің барлық технологиялық процестеріне, ауыл шаруашылығы дақылдарының жаңа перспективті сорттарын жасау әдістемесіне қатысты, университеттің және еншілес ұйымдардың технологиялық платформаларын пайдалана отырып, ҚР АШМ және БҒМ бюджеттік бағдарламасы бойынша және ҚР АӨК шаруашылық жүргізуші субъектілерімен ғылыми-техникалық бағдарламаларды бірлесіп іске асырады. Сонымен қатар, орталықтың ғылыми қызметкерлері дипломдық жұмыстарға, магистрлік және докторлық диссертацияларға жетекшілік етуге тартылды. Басқаша айтқанда, ғылым, білім және өндіріс интеграциясы одан да тығыз және тиімді бола түсуде.

Белгіленген стратегиялық міндеттерді одан әрі ілгерілету және тұрақты қаржылық жағдайға қол жеткізу үшін орталық университетпен бірлесіп материалдық-техникалық базаны жаңарту, инфрақұрылымды дамыту және ғылыми қызметкерлердің әлеуметтік-тұрмыстық жағдайларын жақсарту жөніндегі мемлекеттік инновациялық жобаларды іске асыруды бастады. Осылайша, іске асыру шеңберінде 250 орындық пәтер үлгісіндегі жатақхананың құрылысы басталды, ақпараттық ресурстар (ұйымның ғылыми кітапханалары) біріктірілді, 13 мамандандырылған және 5 талдамалық зертхананы қазіргі заманғы жабдықтармен және аспаптармен жарақтандыру жүргізілуде.

Осы қысқа мерзім ішінде Орталықтың ғылыми зертханаларына болашағы зор жас ғалымдар келді, олардың көпшілігі халықаралық тағылымдамаларда біліктілігін арттырды, әлемнің жетекші ғылыми орталықтарында оқыды, Халықаралық ғылым тілі – ағылшын тілін жақсы меңгерген. Осылайша, астаналық агротехникалық университеттен орталықта ғылыми әлеуетті күшейту мақсатында 15 ғылыми кадр, оның ішінде 5 кандидат пен PhD докторы, 10 докторант пен магистрант жұмысқа шақырылды.Жас мамандардың келуінің арқасында орталықта жас ғалымдар пулы 35%-ға дейін өсті.Жас ғылыми қызметкерлер университеттің бюджеттен тыс қаражаты есебінен өздерінің ғылыми гранттары жүйесінің конкурстарына қатысады. Осы жылдар ішінде гранттық қаржыландыру жобаларының жас ғылыми жетекшілерінің саны үш есеге артты. Өзінің ғылыми нәтижелері мен озық ғылыми жетістіктеріне негізделген, КАТУ-мен бірлесіп әзірленген тәжірибеге бағдарланған білім беру бағдарламаларын іске асыру кәсіпорынды дамыту бағдарламасының басым бағыттарының бірі болып табылады.

А.И. Бараеват. АШҒӨО баспасөз қызметі