А.И. Бараев атындағы АШҒӨО ғалымдары вегетациялық кезеңде су ресурстарын тиімді пайдалану туралы айтты

Солтүстік Қазақстанның диқандары үшін топырақ ылғалын тиімді пайдалану әрқашан басты мәселе болды. Топырақ ылғалдылығы барлық агротехникалық әдістердің тиімділігін анықтайды: бұл себу мерзіміне, тыңайтқыштардың тиімділігіне және арамшөптерді бақылауына және нитрификациялық процестердің өтуіне және т.б. қатысты. Аңыз сабақты алғы дақылдар бойынша топырақ ылғалының қорын толықтыру және жинақтау негізінен ауыспалы егіс алаңының 80-90% - ын құрайтын қысқы жауын-шашын есебінен жүреді. Агрофондардың ылғалмен қамтамасыз етілуін арттыру резервтерінің бірі механикалық қар тоқтату болып табылады.Бұл әдіс әсіресе терең өңделген танаптарды өзекті. Соңғы жылдардың деректері, алдыңғы зерттеулердің нәтижелері сияқты, қыстың жағдайына қарамастан, қар жинаумен қарды ұстап тұру қосымша 15-30 мм өнімді ылғал жинауға мүмкіндік береді, бұл күзде құрғақ жылдарыжәне көктемде 60 мм-ге дейін ылғалдың кепілдендірілген сақтандыру қоры болып табылады.

Күздік өңдеу болмаған кезде, сондай-ақ күзгі кезеңде топырақ профилі жақсы ылғалданған кезде ылғал жинау шараларын жүргізу негізсіз болып табылады. Ылғал топырақ мұздатылған күйде суды сіңіре алмайды, нәтижесінде еріген қардың көп бөлігі ағынды сулар мен физикалық булануға жұмсалады, бұл су эрозиясының ошақтарының пайда болуына және топырақтың шайылуына ықпал етеді.Егіс алдында топырақ ылғалдылығын сақтаудың негізгі шаралары-ерте көктемгі тырмалау, қатар аралықты және себу алдындағы өңдеу жұмыстарын жүргізу. Ерте көктемде уақтылы және сапалы өңдеу (ылғалдың жабылуы) ерте арамшөптердің арандатуына, топырақтың біркелкі жылынуына және бетінің тегістелуіне мүмкіндік беріп қана қоймайды, сонымен қатар егістік қабатында топырақ ылғалының сақталуына ықпал етеді, бұл танаптық өнгіштікке оң әсер етеді.Күзден бастап өңделмеген және арамшөптерден тазартылған аңыз сабақты фондарда тырмалау тиімсіз. Сүдігер өңделген және механикалық сүрі танаптарда,сонымен қатар сабақтың жасырын зиянкестерімен зақымдалған танаптарда ерте көктемде тырмалау міндетті жүргізілуі тиіс.

Техникалық шешімдердің алуан түрлілігін ескере отырып, дақылдарда өсіруде қолданылатын технологиялық сызбалары мен құралдарына қарамастан, егістіктерді себуге дайындау жөніндегі талаптар стандартты болуы тиіс: бұл, танаптың беті тегістелуі тиіс, себу алдындағы топырақты өңдеу тереңдігі тұқым себу тереңдігінен аспауы тиіс.Өсімдік қалдықтары өріс бетіне біркелкі таратылуы тиіс, бөлінбеген көпендер мен сабан дестелерінің болуына жол берілмейді. Алқаптар арам шөптерден тазартылуы тиіс. Бұл жағдайлар топырақтың беткі қабатын егістікке біркелкі жылыту үшін қажет.Көрсетілген талаптарды сақтаған кезде себу агрегатының конструкциялық ерекшеліктеріне қарамастан, сапалы себу жұмыстарын жүргізу қамтамасыз етіледі.

Ылғалды сақтаудың тиімді әдістерінің бірі-арамшөптермен бәсекелестікті болдырмау және қатар аралық пенсебу алдындағы өңдеу жұмыстары арқылы себу алдында алқаптарды тазарту. Ерте көктемде қатар аралық өңдеу үлкен тиімділікке ие.Көктемнің соңында және төмен температура жағдайында, арамшөптердің пайда болуы оңтайлы себу мерзімімен қатар болған кезде, себу алдында механикалық немесе химиялықөңдеу өте тиімді болып саналады (аралық кезеңмен салыстырғанда).

Көп жағдайда өңірдің барлық ауылшаруашылық тауар өндірушілері ауылшаруашылық дақылдарын өсіру кезінде әртүрлі технологияларды қолданады (дәстүрлі, минималды, нөлдік). Егіншіліктің орнықты жүйесі топырақты механикалық өңдеуді қысқартуды (тікелей себу, топырақты өңдеудің қысқартылған жүйесі), топырақ қабатын өсімдік қалдықтарымен тұрақты жабындауды, өсімдік шаруашылығын әртараптандыруды, өсімдіктерді қоректендіруді жақсартуды мен қорғауды көздейді.