Бүгін біздің әріптесіміз, әлемдік деңгейдегі ғалым Сүлейменов Мехлис Қасымұлы 85 жасында өмірден озды
Жаңалықтар
Бүгін біздің әріптесіміз, әлемдік деңгейдегі ғалым, егіншілік және өсімдік шаруашылығы саласындағы жоғары кәсіби маман, Қазақстан ҰҒА және Ресей Ғылым академиясының академигі Мехлис Қасымұлы Сүлейменов 85 жасында өмірден өтті.
Оның бүкіл еңбек өмірбаяны ғылымға қызмет етуге арналды. Мехлис Қасымұлы өзінің ғылыми мансабын Ақтөбе ауылшаруашылық тәжірибе станциясында бастады. Бірақ ғалым ретінде негізгі қалыптасуы Шортанды да, бұрынғы Бүкілодақтық астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтында (қазіргі А. И. Бараев атындағы Астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы) өтті, онда ол аспиранттан Бүкілодақтық астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының директорына дейін көтерілді. Академик М.Қ. Сүлейменов зерттеулерді терең талдап Шортанды және Канада, АҚШ, Австралия ғалымдарының зерттеу нәтижелерін зерттей отырып, құрғақшылықты аймаққа егіншіліктің жаңа бағытын жасады.
А. И. Бараев атындағы Астық шаруашылығы институты Мехлис Сүлейменовтың басшылығымен қазақстандық ауыл шаруашылығы ғылымын сапалы жаңа деңгейге көтерді. М.Қ. Сүлейменовтың жетекшілігімен жүргізілген зерттеулер құрғақ аудандардың егіншілігінде революциялық сипатқа ие болды және ауыл шаруашылығы өндірісін орнықты қарқындату бойынша түбегейлі жаңа бағыттардың негізі қаланып, М.Қ. Сүлейменовтың мектебі құрылды.
Бүгінгі шындық осы бағыттың дұрыстығын растайды. М.Қ. Сүлейменов Одақтың және қазіргі Қазақстан мен әлемдік ауыл шаруашылығы ғылымының егіншілігінде жалпыға бірдей танылған беделге айналды.М.Қ. Сүлейменовтің адамдардың санасын өзгертетін, оқырманды таныстыратын ашық, өткір, пікірталас және шынайы жарияланымдары «О хлебной истине», «За каким полем поворот», «Пахать не пахать», «Безумие пахаря», «Сеять нельзя паровать» және т. б. ғылыми мақалалары ойлауға, пікір алмасуға шақырады.
1990 жылы академик М.Қ. Сүлейменов кеңес ғалымдарының алғашқысы болып халықаралық топырақ өңдеу ұйымының Шығыс-Батыс комитетіне сайланды. Ол 1992 жылы Халықаралық өсімдік шаруашылығы конгресінің басқарушы комитетінің мүшесі болып сайланды, 1996 жылы Халықаралық бидай конференциясының басқарушы Кеңесіне, 1994 жылы Париждегі Экономикалық ынтымақтастық және даму жөніндегі халықаралық ұйымға сарапшы ретінде шақырылды (ТМД-дан 4 өкіл). 1996 жылы Вашингтондағы ауыл шаруашылығы ғылымының Жаһандық форумында Мехлис Сүлейменов Орталық Азияның аграрлық ғалымдарының атынан қатысты, 1995-1998 жылдары ЭЫДҰ жанындағы сарапшылар тобының мүшесі, құрғақшылықты аймақтардың болашағы жөніндегі Халықаралық конференцияның ғылыми кеңесінің мүшесі болды.
1997 жылдан бастап 10 жыл бойы Ташкентте ИКАРДА-ның құрғақшылықты аймақтарындағы Орталық Азия мен Закавказье бойынша халықаралық ауыл шаруашылығы ғылымдары орталығының аймақтық үйлестірушісінің орынбасары болып жұмыс істеді, онда сегіз елдегі ғылыми-зерттеу жұмыстарын үйлестірді. 2006 жылы Халықаралық ИСТРО топырақ өңдеу ұйымының бюросының мүшесі болып сайланды, 2006-2012 жылдар аралығында СИММИТ бидай мен жүгеріні жақсарту жөніндегі халықаралық орталықта кеңесші болып жұмыс жасады.Мехлис Қасымұлы Қазақстанның, Ресейдің, ТМД елдерінің ғылыми және қоғамдық орталарында танымал. Оның есімі — АҚШ, Канада, Австралия және басқа елдердің ауыл шаруашылығы саласындағы ғалымдарға арналған Қазақстанның визит карточкасы.
Ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор, Ресей Ғылым академиясының және Қазақстанның академигі Қазақстанда да, ТМД елдерінде де, алыс шет елдерде де жалпыға бірдей танылды.
Ғылыми атақ-даңқтың өсуімен М.Қ. Сүлейменовтің қоғамдық қызметі кеңейе түсті. Академик Сүлейменовтің еңбегін мойындаудың дәлелі Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайлануы, Қазақстан КП ОК мүшесі, «Знание» Бүкілодақтық қоғамының Басқарма мүшесі болды. 1992 жылы академик М.Қ. Сүлейменов Қазақстан Республикасы президенттік Бейбітшілік және рухани келісім сыйлығының бірінші лауреаты атанды. 1995-1997 жылдары «Қазақстан-Украина» достық қоғамын басқарды. «Бейбітшілік қоры» Құрмет медалімен және Одақ пен Қазақстан Республикасының ордендерімен және медальдарымен марапатталған. Полиглот, 15-тен астам шет тілдерін білу оған ғылыми көзқарастарын еркін білдіруге, әртүрлі халықаралық ғылыми форумдарда сөйлеуге және өз басылымдарын шығаруға мүмкіндік берді. Талант шындыққа аналитикалық көзқараспен, еңбекке, ғылымға ерекше берілгендікпен үйлеседі. Бір кездері-ең жас профессорлардың бірі, содан кейін ЛАБАШҒА академигі. Ол Қазақстандағы және Ресейдегі диссертациялық кеңестердің мүшесі, ауыл шаруашылығы ғылымдары жөніндегі МАК сараптамалық кеңесінің төрағасы, Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының вице-президенті болды.
Мехлис Сүлейменовтің халықтар достығы мен халықаралық ынтымақтастықты нығайтудағы қызметі кеңінен танымал: ғалым және қоғам қайраткері ретінде ол АҚШ-қа 17 рет барды, Канада мен Францияға жиі барды, Германияға, Үндістанға, Қытайға, Австралияға, Польшаға, Венгрияға және басқа да көптеген елдерде болды.
Қазақстанның, Ресейдің құрғақшылықты аймақтарында егіншілікті дамыту тұжырымдамасының негізгі ережелері бүгінгі күнге дейін өзекті. Мехлис Қасымұлы жұртшылықты, ғылыми ауыл шаруашылығы әлемін жақсы біледі. Ол ғылыми кадрлардың бірнеше буынын — ғылым кандидаттары мен докторларын тәрбиеледі. Ол бүгінгі күннің батыры, қазіргі заманауи адам.
М.Қ. Сүлейменов Одақ пен Қазақстанның егіншілігінде жалпыға бірдей танылған беделге айналды. М.К. Сүлейменовтің астық ақиқатына, әлемдік даңққа апарар жолы осындай жарқын болды.
Оның барлық жоғары ғылыми және қоғамдық регалиялары кезінде ол кішіпейіл, рухы бойынша зиялы және өз Отанының, Қазақстанның патриоты болып қала берді. Жұбайы және серіктесі Раиса Петровнамен бірге олар бүгінде АӨК саласында еңбек етіп жүрген Радий мен Максим атты екі лайықты ұлын тәрбиеледі.
М.Қ. Сүлейменовтің есімі алтын әріптермен отандық және әлемдік ауыл шаруашылығы ғылымының көрнекті шеберлерінің Құрмет кітабына жазылған.
Мехлис Қасымұлының қайтыс болуы ғылымымыз үшін және қай жерде жүрсе де достық, ғылыми байланысын үзбеген А. И. Бараев атындағы Астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығының ұжымы үшін ауыр қаза. Сүлейменов Мехлис Қасымұлының есімі біздің жүрегімізде мәңгі сақталады.
