НПЦЗХ жобалары
Орталық туралы / Жобалар
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлiгiнiң 2021-2023 жылдарға арналған БАҒДАРЛАМАЛЫҚ-НЫСАТТЫ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ШЕгДЕГІНДЕГІ ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ БАҒДАРЛАМАЛАР ТУРАЛЫ АҚПАРАТBR10764908 «Қазақстан аймақтары үшін, Әртүрлі өсіру технологияларlы салыстырмалы зерттеу негізінде өсіру технологиясының элементтерін, сараланған қоректендіруді, өсімдіктерді қорғау құралдарын және үнемді өнім алу үшін жабдықтарды пайдалана отырып, ауыл шаруашылығы дақылдарын (дәндік, бұршақ, майлы және техникалық дақылдар) өсіру бойынша егін шаруашылығы жүйесін әзірлеу.»
Бағдарламаның мақсаты: Дәнді, бұршақ, майлы және техникалық дақылдар өндірісінің рентабельділігін арттыратын технологияларды құру және жетілдіру арқылы Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіп кешенінің өнімділігін арттыру.
Бағдарламаның мақсаттары:
- ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің тиімді технологиялық схемаларын әзірлеу, көшіру.
- топырақ жүйелерін дамыту, - өсімдік шаруашылығын әртараптандыруға, топырақ өңдеу жүйелерін жетілдіруге және дәстүрлі және жаңа ауылшаруашылық дақылдарын егуге негізделген ресурсты үнемдейтін ауыл шаруашылығы және ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігі мен сапасын арттыру, топырақ құнарлығын сақтау және арттыру мақсатында механикаландыру құралдарын нарықтық экономика және өзгермелі климат жағдайына бейімдеу.
- Заманауи егіншілік жүйелерінде тыңайтқыштар мен өсімдіктерді арамшөптерден, зиянкестер мен аурулардан қорғау құралдарын қолдану жүйесін, топырақ жағдайында ауыспалы егістерді, - ресурстарды үнемдейтін ауыл шаруашылығын дамыту.
- егіс алқаптарын 3,0 млн.га дейін арттыруды ескере отырып, суармалы жерлерде ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің ғылыми-әдістемелік негіздемесі мен ұсыныстары.
- Қазақстан Республикасының әкімшілік аудандары жағдайында суару әдістері мен тәсілдеріне сәйкес қолданыстағы және жаңадан пайдалануға берілетін суармалы алқаптарды гидромодульдік аудандастыру.
2021 жылға арналған зерттеулер нәтижесінде еліміздің агроэкологиялық, топырақтық және гидромодульдік аймақтарында егіншілік жүйелерінің элементтерін интенсификациялау, механикалық өңдеуді қысқарту, әртараптандыру және интенсификациялаудың ғылыми негіздемесі бойынша эксперименталды түрде расталған бастапқы деректер алынды. Ауыспалы егіс жүйесін, өсімдіктерді қоректендіру, тұқымдық биостимуляторларды пайдалану, өсімдіктердің өсуі мен дамуы, суаруды гидромодульдік аудандастыру және су ресурстарын тиімді пайдалану. Дәнді дақылдардың (тритикале, күздік бидай), бұршақ дақылдарының (жасымық, бұршақ, соя), майлы дақылдардың (күнбағыс, мақсары, майлы зығыр, қыша, рапс, майлы түйе тұқымы) жаңа және перспективалы сорттарын өсірудің технологиялық жүйелерін әзірлеу бойынша мәліметтер алынды. өндірістік процесті басқаруға негізделген . Жер үсті және жер асты суларын тиімді пайдалану үшін геоақпараттық технологияларды дәйекті қолдану, гидромодульдік модельдеу әдістемесі әзірленді. Егістік жүйелерінің, агроэкологиялық тәсілдің, ауа райының өзгеруінің, өсімдіктердің қоректенуі мен топырақтың денсаулық көрсеткіштерінің өзара байланысы туралы жаңа ғылыми дәлелдер алынды. Шаруа қожалықтары мен ірі агроқұрылымдар негізінде ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін басқарудың үнемді әдістері мен суарудың жаңа әдістерін жергілікті топырақ-климат жағдайларына бейімдеу бойынша ғылыми-өндірістік сынақтар басталды.
Жер үсті және жер асты суларын тиімді пайдалану үшін геоақпараттық технологияларды дәйекті қолдану әдістемесі, халықаралық тәжірибе негізінде бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалана отырып, гидромодульдік модельдеу әзірленді. Нәтиже-ауысымдық ауыспалы егістердің өнімділігі бойынша дәстүрлі астық ауыспалы егістіктерінен 17-27%-ға асып түседі және ең жоғары нәтижеде қаржылай пайда береді, рентабельділігін 307208 теңгеге дейін арттырады. Немесе 259,1%. Жасымық пен қыша өсіргенде қатар аралығын 27 см-ге дейін ұлғайту ақшалай пайданы сәйкесінше 46 247 теңгеден 124 811 теңге/га ұлғайтады.
Күздік бидайды жаңбырлы жағдайда өсіру кезінде минералды тыңайтқыштарға қарағанда өсу стимуляторлары мен микротыңайтқыштарды қолданған тиімді. Экономикалық тиімділік бұл жағдайда аудан бірлігіне шаққанда 79,2-ден 128,8 мың теңгеге дейін артады. Күздік бидайды өсіруде тұқымдық биостимуляторларды, микроэлементтерді тыңайтқыштарды No-Till жүйесімен біріктіріп қолдану егістіктің әр гектарынан таза кірісті 79,2-ден 128,8 мың теңгеге дейін арттырды. Топырақты терең өңдеу және биотыңайтқыштарды қолдану арқылы топырақты лазермен тегістеу жұмыстарын қолдану мақта өнімділігін гектарына 31,6 центнерге дейін арттырады және дәстүрлі технология бойынша мақта өнімділігін гектарына 6,0 центнерге артып, 756 800 теңге/га таза кірісті қамтамасыз етеді. табыстылығымен 270,2%.
Батыс Қазақстан облысының жағдайында топырақтың ылғалдылығын және биоклиматтық әлеуетін тиімді пайдалану үшін жаздық бидайдың ерте егілуі аса өнімді болып табылады. Алматы облысының су шаруашылығы учаскелері мен әкімшілік аудандары контекстіндегі суармалы жер көлемінің динамикасы оң, бұл Қазақстанның табиғи ресурстық әлеуетін теңгерімді пайдалану жағдайында суармалы егіншілікті дамыту әлеуетін көрсетеді деген сөз. Ландшафттық-экологиялық көзқарас негізінде геоэкологиялық шектеулерді ескере отырып, аумақтың суаруға жарамдылығын бағалаудың негізгі критерийлері анықталып, жүйеленді. Алматы облысының суару үшін ландшафттық және топырақ көрсеткіштерін бағалау шкаласы әзірленді. Гидроагроландшафттардың ылғал тапшылығына байланысты суармалы жерлермен қанығуының экологиялық қолайлы шектері негізделген: орташа құрғақ және ылғалды таулы аймақтарда 10-нан 15%-ға дейін, құрғақ таулы және құрғақ тау етегінде 10-15%-ға дейін және өте құрғақ жерлерде 10%-ға дейін. Алматы облысының құрғақ және орташа құрғақ аймағы. Күрішті тамшылатып суару әдісін қолдану суды үнемдеуді 50%-ға дейін арттырады және өнімділікті 21,5 ц/га дейін арттыруды қамтамасыз етеді. Сояны тамшылатып суару әдісімен өсіру кезінде суару суын үнемдеу 31%-ға дейін жетеді. Қант қызылшасын тамшылатып суару әдісімен өсіру кезінде суару суын үнемдеу 1300 ц/га дейін артып, өнімділік кезінде суару нормасы32% құрайды.
Жоба жетекшісі: Құнанбаев Қ.Қ., п.ғ.к.
Жетекші ұйым: А.И. Бараев атындағы «Астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС
Бағдарламаның мақсаты: Дәнді, бұршақ, майлы және техникалық дақылдар өндірісінің рентабельділігін арттыратын технологияларды құру және жетілдіру арқылы Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіп кешенінің өнімділігін арттыру.
Бағдарламаның мақсаттары:
- ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің тиімді технологиялық схемаларын әзірлеу, көшіру.
- топырақ жүйелерін дамыту, - өсімдік шаруашылығын әртараптандыруға, топырақ өңдеу жүйелерін жетілдіруге және дәстүрлі және жаңа ауылшаруашылық дақылдарын егуге негізделген ресурсты үнемдейтін ауыл шаруашылығы және ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігі мен сапасын арттыру, топырақ құнарлығын сақтау және арттыру мақсатында механикаландыру құралдарын нарықтық экономика және өзгермелі климат жағдайына бейімдеу.
- Заманауи егіншілік жүйелерінде тыңайтқыштар мен өсімдіктерді арамшөптерден, зиянкестер мен аурулардан қорғау құралдарын қолдану жүйесін, топырақ жағдайында ауыспалы егістерді, - ресурстарды үнемдейтін ауыл шаруашылығын дамыту.
- егіс алқаптарын 3,0 млн.га дейін арттыруды ескере отырып, суармалы жерлерде ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің ғылыми-әдістемелік негіздемесі мен ұсыныстары.
- Қазақстан Республикасының әкімшілік аудандары жағдайында суару әдістері мен тәсілдеріне сәйкес қолданыстағы және жаңадан пайдалануға берілетін суармалы алқаптарды гидромодульдік аудандастыру.
2021 жылға арналған зерттеулер нәтижесінде еліміздің агроэкологиялық, топырақтық және гидромодульдік аймақтарында егіншілік жүйелерінің элементтерін интенсификациялау, механикалық өңдеуді қысқарту, әртараптандыру және интенсификациялаудың ғылыми негіздемесі бойынша эксперименталды түрде расталған бастапқы деректер алынды. Ауыспалы егіс жүйесін, өсімдіктерді қоректендіру, тұқымдық биостимуляторларды пайдалану, өсімдіктердің өсуі мен дамуы, суаруды гидромодульдік аудандастыру және су ресурстарын тиімді пайдалану. Дәнді дақылдардың (тритикале, күздік бидай), бұршақ дақылдарының (жасымық, бұршақ, соя), майлы дақылдардың (күнбағыс, мақсары, майлы зығыр, қыша, рапс, майлы түйе тұқымы) жаңа және перспективалы сорттарын өсірудің технологиялық жүйелерін әзірлеу бойынша мәліметтер алынды. өндірістік процесті басқаруға негізделген . Жер үсті және жер асты суларын тиімді пайдалану үшін геоақпараттық технологияларды дәйекті қолдану, гидромодульдік модельдеу әдістемесі әзірленді. Егістік жүйелерінің, агроэкологиялық тәсілдің, ауа райының өзгеруінің, өсімдіктердің қоректенуі мен топырақтың денсаулық көрсеткіштерінің өзара байланысы туралы жаңа ғылыми дәлелдер алынды. Шаруа қожалықтары мен ірі агроқұрылымдар негізінде ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін басқарудың үнемді әдістері мен суарудың жаңа әдістерін жергілікті топырақ-климат жағдайларына бейімдеу бойынша ғылыми-өндірістік сынақтар басталды.
Жер үсті және жер асты суларын тиімді пайдалану үшін геоақпараттық технологияларды дәйекті қолдану әдістемесі, халықаралық тәжірибе негізінде бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалана отырып, гидромодульдік модельдеу әзірленді. Нәтиже-ауысымдық ауыспалы егістердің өнімділігі бойынша дәстүрлі астық ауыспалы егістіктерінен 17-27%-ға асып түседі және ең жоғары нәтижеде қаржылай пайда береді, рентабельділігін 307208 теңгеге дейін арттырады. Немесе 259,1%. Жасымық пен қыша өсіргенде қатар аралығын 27 см-ге дейін ұлғайту ақшалай пайданы сәйкесінше 46 247 теңгеден 124 811 теңге/га ұлғайтады.
Күздік бидайды жаңбырлы жағдайда өсіру кезінде минералды тыңайтқыштарға қарағанда өсу стимуляторлары мен микротыңайтқыштарды қолданған тиімді. Экономикалық тиімділік бұл жағдайда аудан бірлігіне шаққанда 79,2-ден 128,8 мың теңгеге дейін артады. Күздік бидайды өсіруде тұқымдық биостимуляторларды, микроэлементтерді тыңайтқыштарды No-Till жүйесімен біріктіріп қолдану егістіктің әр гектарынан таза кірісті 79,2-ден 128,8 мың теңгеге дейін арттырды. Топырақты терең өңдеу және биотыңайтқыштарды қолдану арқылы топырақты лазермен тегістеу жұмыстарын қолдану мақта өнімділігін гектарына 31,6 центнерге дейін арттырады және дәстүрлі технология бойынша мақта өнімділігін гектарына 6,0 центнерге артып, 756 800 теңге/га таза кірісті қамтамасыз етеді. табыстылығымен 270,2%.
Батыс Қазақстан облысының жағдайында топырақтың ылғалдылығын және биоклиматтық әлеуетін тиімді пайдалану үшін жаздық бидайдың ерте егілуі аса өнімді болып табылады. Алматы облысының су шаруашылығы учаскелері мен әкімшілік аудандары контекстіндегі суармалы жер көлемінің динамикасы оң, бұл Қазақстанның табиғи ресурстық әлеуетін теңгерімді пайдалану жағдайында суармалы егіншілікті дамыту әлеуетін көрсетеді деген сөз. Ландшафттық-экологиялық көзқарас негізінде геоэкологиялық шектеулерді ескере отырып, аумақтың суаруға жарамдылығын бағалаудың негізгі критерийлері анықталып, жүйеленді. Алматы облысының суару үшін ландшафттық және топырақ көрсеткіштерін бағалау шкаласы әзірленді. Гидроагроландшафттардың ылғал тапшылығына байланысты суармалы жерлермен қанығуының экологиялық қолайлы шектері негізделген: орташа құрғақ және ылғалды таулы аймақтарда 10-нан 15%-ға дейін, құрғақ таулы және құрғақ тау етегінде 10-15%-ға дейін және өте құрғақ жерлерде 10%-ға дейін. Алматы облысының құрғақ және орташа құрғақ аймағы. Күрішті тамшылатып суару әдісін қолдану суды үнемдеуді 50%-ға дейін арттырады және өнімділікті 21,5 ц/га дейін арттыруды қамтамасыз етеді. Сояны тамшылатып суару әдісімен өсіру кезінде суару суын үнемдеу 31%-ға дейін жетеді. Қант қызылшасын тамшылатып суару әдісімен өсіру кезінде суару суын үнемдеу 1300 ц/га дейін артып, өнімділік кезінде суару нормасы32% құрайды.
Жоба жетекшісі: Құнанбаев Қ.Қ., п.ғ.к.
Жетекші ұйым: А.И. Бараев атындағы «Астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС
781 -рет қаралды
