ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Жұманғарин Серік Мақашұлы А.И. Бараев атындағы астық шаруашылығы орталығына келді
Жаңалықтар
Бүгін Ақмола облысына жұмыс сапары аясында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Жұманғарин Серік Мақашұлы А. И. Бараев атындағы астық шаруашылығына ғылыми-өндірістік орталығына келді. «А. И. Бараев атындағы АШҒӨО» ЖШС Басқарма Төрағасы Савин Тимур Владимирович орталықтың қызметіне, астық өндірісін дамытудағы жаңа ғылыми бағыттарға, ауыл шаруашылығы дақылдарының жаңа сорттарының әлеуетіне, ғылыми әзірлемелерді коммерцияландыру мәселелеріне егжей-тегжейлі тоқталды.
Бүгінгі күні орталықта заманауи талаптарды ескере отырып, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру технологиясын жетілдіру, климаттың табиғи өзгерістерін есепке алу, ауыл шаруашылығы дақылдарын негіздеу және бейімдеу мәселелері өзектендірілді.Зерттеулер елдің әртүрлі топырақ-климаттық аймақтарына арналған цифрлық платформаларды пайдалана отырып, ғылымды қажетсінетін, инновациялық технологияларды әзірлеуге, жаңа бағдарламалық құжаттарды (ГАЖ технологиялары, жерді қашықтықтан зондтау деректері (ЖҚЗ) және басқа да интернет-заттарды) пайдалануға бағытталған. Фермерлік шаруашылықтар деңгейінде ғылыми әзірлемелерді енгізуге, коммерцияландыруға көп көңіл бөлінеді. Халықаралық ынтымақтастық белсенді дамып келеді. А. И. Бараев атындағы астық шаруашылығы орталығы Германия ғалымдарымен жемісті ынтымақтастық орнатты. «Amazone» (Германия) компаниясымен бірлесіп, сепкішке жұмыс органдарын негіздеу және тікелей себу технологиясы бойынша ауқымды зерттеулер жүргізілуде. Қазіргі уақытта «Amazone» компаниясының сепкіштері Қазақстанда кеңінен қолданылады. Астана қаласында «Amazone Қазақстанда» Орталық кеңсе құрылды. 2017 жылдан бастап Лейбниц атындағы университеттің Топырақтану институты, Ганновер; Қоршаған ортаны зерттеу орталығы (Center for Environment Research), Мартин Лютер атындағы университеттің Геология және география институты, топырақтың деградациясы, климаттың өзгеруі, топырақтың жел эрозиясының көрінісі, құнарлылық мәселелерін зерттеу саласындағы екіжақты ынтымақтастық негізінде АШҒӨО ғалымдарының бірлескен ғылыми зерттеулері кеңейтілді. Германия тарапының ҒӨО-ға салған инвестицияларының жалпы сомасы ынтымақтастық жылдарында ғылыми зерттеулерге арналған жабдық (сепкіштер, агрометеостанциялар, лизиметр, жылжымалы топырақ арнасы, егістік құралдары және т. б.) түрінде 0,5 млн еуродан асты. Жыл сайын фермерлер мен студенттерге арналған бірлескен семинарлар өткізіледі. Германияның ғалымдары мен студенттері Қазақстандағы бірлескен семинарларға, конференцияларға қатысады. Бірлескен ғылыми мақалалар жоғары дәрежелі ғылыми басылымдарда жарияланады. ҒӨО ғалымдары Германия университеттерінде ғылыми тағылымдамадан өтуде.
Германия ғалымдарымен бірлесіп А. И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы (Қазақстан) жанынынан Орталық Азия үшін «Шортанды» өңірлік орнықты даму және құзыреттілік орталығын құру жоспарлануда, ол ғылыми зерттеулер деңгейін, ғылыми кадрларды даярлауды, фермерлердің ауыл шаруашылығы өндірісі үшін жаңа инновациялық шешімдерді жетілдіру мен енгізудегі әлеуетін арттыруға мүмкіндік береді.
А. И. Бараев атындағы астық шаруашылығы орталығының ғылыми жетістіктері мен Орталық ғалымдарының ғылыми әзірлемелерінің еңбегін мойындау «Conservation Agriculture» 9-шы Дүниежүзілік Конгресін ұйымдастыру комитетінің Шортандыда ресурс үнемдегіш егіншілік бойынша кезекті 10-шы Дүниежүзілік Конгрессті өткізу туралы шешімі болды.
С.М. Жұманғарин ауыл шаруашылығы дақылдарының селекциясы саласындағы әзірлемелерге егжей-тегжейлі қызығушылық танытты. Орталық ғалымдары Т. В. Шелаева, Н. И. Филиппова және И. П. Ошергина дәнді дақылдардың, көпжылдық және біржылдық шөптердің, дәнді-бұршақ және майлы дақылдардың жаңа перспективалы сорттары туралы айтып берді. Соңғы жылдары ғалым-селекционерлер барлық ауылшаруашылық дақылдарының ерте пісетін, құрғақшылыққа төзімді, жоғары өнімді сорттарын құру бойынша жұмысты күшейтті. Орталықта 105 сорт әзірленіп, Қазақстанның мемлекеттік реестріне енгізілді, оның ішінде жаздық жұмсақ бидайдың 35 сорты; жемазықтық дақылдардың 15 сорты, жарманың 14 сорты, майлы дақылдардың 7 сорты және көпжылдық шөптердің 27 сорты бар. Мәселен, Ақмола облысы бойынша жаздық бидай дақылдарының жалпы құрылымында А. И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ҒӨО селекция сорттарының үлесі 2018 жылдан бастап ұлғайып, 2023 жылы 67%, Солтүстік Қазақстан-23%, Қостанай-9%, Қарағанды-14% құрады. Жаздық жұмсақ бидайдың Шортанды 95 улучшенная және Астана сияқты сорттары 1 млн. гектардан астам алқапқа себіледі.
Ауыл шаруашылығы дақылдарының генофонды толықтырылуда, 19 дақыл бойынша тәжірибелік селекция жүргізілуде. Шаруалардың қажеттіліктері үшін астық, жем, майлы тұқымдардың сапасын анықтау, топырақ сапасының агрохимиялық көрсеткіштерін бағалау бойынша қызметтер көрсетіледі. Сонымен, биохимия және сапаны технологиялық бағалау зертханасына бару барысында «А. И. Бараев атындағы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС-де шығарылған қатты бидай сорттарының тізбегі ұсынылды, олар макарон өнімдеріне жарқын түс беретін ақуыздың және каротиноидты пигменттердің жоғары құрамымен ерекшеленеді, сондай-ақ жақсы тауарлық-техникалық қасиеттерімен сипатталады.
Ауыл шаруашылығы жүйелерін дамыту перспективалары, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру технологиясы, климаттың өзгеруі, декарбонизация, топырақтың деградациясын бақылау, су тасқыны жағдайларының алдын алу, топырақ құнарлылығын арттыру, ауыл шаруашылығы өнімінің өзіндік құнын төмендету туралы жетекші ғалым, агроландшафты және адаптивті технологиялар зертханасының меңгерушісі Ақшалов Қанат Ашкеевич баяндады.
Вице-Премьер С. М. Жұманғарин орталықтың жұмысын жоғары бағалап, орталықтың ғылыми әзірлемелерінің отандық ғылымды, ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту үшін өзектілігін атап өтті. Сондай-ақ, Орталықтың дамуына және аграрлық ғылымның беделін арттыруға назар аударуға ниет білдірді.
